به گزارش خبرگزاری حوزه، چهل‌وپنجمین دوره مسابقات سراسری قرآن کریم اوقاف مانند ادوار گذشته برگزار می‌شود و علاقه‌مندان به حوزه قرآن و معارف در آن شرکت می کنند.
مرتضی خرّمی، دانشجوی دکتری علوم قرآن و حدیث، یکی از شرکت کنندگان این دوره از مسابقات است که در سال ۱۳۹۸ نیز رتبه نخست کشوری رشته تفسیر این مسابقات را به دست آورده بود. او که متولد ۱۳۴۹ در آمل است به گفته خودش فضای معنوی خانواده و آشنایی با دوستان و اساتید مذهبی باعث شد که پای در وادی آشنایی با معارف دینی بگذارد.
به بهانه آغاز این مسابقات گفت‌وگویی با این شرکت کننده داشتیم:
مرتضی خرّمی، در گفت‌وگو با حوزه عنوان کرد: به توفیق الهی، از دوران نوجوانی و جوانی، با قرآن کریم و سیره معصومین (ع) انس داشتم که منجر به حفظ قرآن در دوره دبیرستان شد. در دوره کارشناسی دانشگاه نیز با آنکه رشته‌ام مهندسی الکترونیک بود، فعالیت‌های قرآنی‌ام ادامه داشت و همین علایق منجربه ادامه تحصیل اینجانب در رشته علوم قرآن و حدیث در مقطع ارشد و دکتری شد.
وی ادامه داد: فضای خانواده ما تأثیر به سزایی در گرایشم به مسائل مذهبی داشت؛ ضمن اینکه آشنایی‌ام با اساتید قرآن و دوستان مذهبی و مسجدی که برخی‌شان به جرگه شهدا پیوستند، تاثیر شگرفی در این مقوله داشت.
وی بیان کرد: به نظرم، علی رغم توجه نسبی مردم و قشر جوان در مقطعی به تلاوت و حفظ قرآن، هنوز فاصله زیادی تا نقطه مطلوب داریم. درباره نهج البلاغه و صحیفه سجادیه نیز متأسفانه باید اذعان کنیم که آشنایی اقشار مختلف جامعه با این دو میراث گران‌قدر شیعی بسیار ناچیز بوده و حتی در نظام آموزشی دانشگاهی و حوزوی ما نیز جایگاه حقیقی خود را نیافته است.
این فعال قرآنی اظهار کرد: نهج البلاغه و صحیفه سجادیه که به حق، اخ القرآن و اُخت القرآن لقب گرفته‌اند، دو گنجینه ارزشمند و دو دائرة المعارف سترگ دینی‌اند که حقایق ناب، معارف زلال و اندیشه‌هایی تمدن‌ساز با فصاحت و بلاغتی معجزه‌آسا در آنها موج می‌زند.
وی افزود: صحیفه سجادیه، که اهل معرفت قرآن صاعدش می‌خوانند، یک مشعل هدایت ربانی و یک مدرسه اخلاق و تربیت اسلامی است که به قول شهید صدر، با گذشت روزگاران پایدار می‌ماند و انسانیت پیوسته به این میراث محمدی و علوی نیازمند است و هر چه گمراهی‌های شیطان و فریبندگی دنیا فزون‌تر گردد، نیاز به آن بیشتر می شود.
خرّمی توصیه کرد: برای ترویج فرهنگ نهج البلاغه و صحیفه، نخست باید حوزویان و دانشگاهیان ما با این معارف آشنا بشوند؛ چنانچه علامه حسن زاده آملی (ره) آرزو کرده است که انجیل اهل بیت و زبور آل محمد یعنی صحیفه کامله سجادیه در عداد کتب درسی درآیند که البته فهم و تعلیم و تعلّم آنها بدون معرفت به علوم ادبی و معارف نقلی و عقلی و عرفانی امکان‌پذیر نیست.
وی در رابطه با مسابقات معارفی گفت: مسابقات معارفی یکی از راهکارهای ترویج معارف قرآن، نهج البلاغه و صحیفه سجادیه است که به شرط و اطلاع‌رسانی فراگیر و برگزاری مناسب می‌تواند در گرایش هر چه بیشتر جوانان و فرهیختگان به این منابع فاخر مؤثر باشد.
این فعال قرآنی ضمن تشکر از برگزارکنندگان مسابقات معارفی اظهار کرد: به عنوان کسی که چند دوره در این مسابقات شرکت کرده و در سال ۱۳۹۸ حائز رتبه نخست کشوری در رشته تفسیر شده‌ام، عرض می‌کنم که به نظرم برای برگزاری هر چه بهتر این مسابقات، باید لُجنه‌ای از اهل فنّ حوزوی و دانشگاهی گرد هم آیند تا ضمن تهیه و تنظیم محتوایی جامع برای استفاده در سطوح مختلف مسابقات از قبیل دانش‌آموزی، دانشجویی، اساتید، و سایر اقشار، چگونگی برگزاری آن را همانند مسابقات آوایی در قالب یک آیین نامه مدوّن، ساماندهی کنند.
این شرکت کننده ادامه داد: در حال حاضر، اوّلا متن معرفی شده برای مسابقات نهج البلاغه و صحیفه، صرفاً ترجمه چند خطبه و دعاست که برای برگزاری مسابقه چندان مناسب به نظر نمی‌رسد و ثانیا برگزاری مسابقه تقریباً هر سال به سبک جدیدی برگزار می‌شود که برای متسابقین تقریباً ناآشنا است.
متسابق بخش معارفی:
برخی موارد چگونه زندگی انسان را متحول می کند؟
محمدحسن مطهری یکی از شرکت کنندگان دور نهایی مسابقات قرآن کریم است که بخش نهایی آن در قم برگزار می شود.
وی در گفت‌وگو با حوزه گفت: بنده ۲۲ساله از شهر مقدس قم هستم ودارای مدرک کارشناسی علوم تربیتی می باشم.
وی افزود: دوران کودکی و نوجوانی را هم در همین شهر، یعنی شهر کریمه اهل بیت سپری کردم. از سنین نوجوانی به همت و پیگری خانواده ام مخصوصا مادرم که شخصیتی قرآنی و نمونه برای ما بود با کلاس های آموزش قرآن آشنا شدم .
وی اظهارکرد: بیشتر فعالیت ها و کلاس های قرآنی هم که از آنها استفاده کرده ام حول محور حرم مطهر حضرت فاطمه معصومه (س) بود. کلاس هایی مانند آموزش تجوید، حفظ و... که در آن ایام هم معمولاً در خود حرم (شبستان نجمه خاتون) برگزار می شد و همین نکته که محل برگزاری کلاس ها در حرم بود برای من توفیق بسیار خوب و عالی بود.
این فعال قرآنی بیان کرد: نحوه آشنایی و ارتباط بیشتر بنده با صحیفه سجادیه به یک هدیه گرفتن برمی گردد. در ابتدای جشن دانشجویی کتاب صحیفه سجادیه را به دانشجویان هدیه دادند که اولین قدم برای نزدیک شدن به این کتاب و مفاهیم آن برای من بود. چند ماه بعد و با شروع مسابقات فرهنگی قرآنی دانشگاه به بنده پیشنهاد شد که با توجه به تعداد نسبتا بیشتر شرکت کنندگان در رشته های آوایی در رشته مقاله نویسی صحیفه سجادیه شرکت کنم. وی گفت: در ابتدا کمی تردید داشتم چون تا بحال در این زمینه فعالیتی نداشتم و آشنایی خاصی هم با محتوا یا ساختار آن نداشتم اما نهایتا تصمیم گرفتم تا در این زمینه فعالیت خودم را شروع کنم. با مشورت برخی از اساتید موضوع نقش سلامت روان در بهبود بیماری جسمی با محوریت دعای پانزدهم صحیفه سجادیه را انتخاب کردم و شروع به نوشتن و پژوهش در این دعای زیبا نمودم.
وی یادآورشد: نتیجه مقاله رتبه اول را در سطح استان کسب کرد اما تاثیری و مفاهیمی که از محتوای دعا بدست آمده بود تأثیر بیشتری بر دیدگاه من نسبت به این کتاب داشت. به طور مثال دیدگاه اولیه من نسبت به صحیفه سجادیه چیزی شبیه به مفاتیح‌الجنان بود که به مناسبت های مختلف دعاهای مرتبطی گرد آوری شده است اما بعد از مقاله متوجه شدم که درست است که قالب نوشتاری متن به صورت دعا هست اما در واقع هدف آن به غیر از دعا و مناجات با خداوند، تغییر، ارتقا، تکمیل ذهنیت و دیدگاه فرد و جامعه نسبت به موضوعات مختلف است. میدانید که وقتی ذهنیت و دیدگاه افراد تغییر کند، عملکرد آنان نیز متفاوت خواهد شد و نهایتاً سرنوشت و آینده آنان نیز در همین راستا خواهد شد.
وی گفت: اگر بخواهم یک مثال کوتاه بگویم مثلا دیدگاه اغلب ما به بیماری که ضعف، درد و خلاصه یک حادثه تصادفی بی حاصل و حتی مضر است که نهایتا سبب تضعیف ما و تاخیر در بهبودی خواهد بود. اما می‌توان با تغییر دیدگاه بر مبنای اصول این دعا، مواجه ی متفاوتی را با این موضوع داشته باشیم.
این فعال فرهنگی و مذهبی اظهارکرد: در یکی از فراز های این دعا، امام می‌فرمایند: خدایا! تو را سپاس بر تندرستی بدنم که پیوسته از آن برخوردار بودم و تو را سپاس بر بیماری و مرضی که در جسمم پدید آوردی. تغییر دیدگاه از همین فراز اول شروع می‌شود، چون امام بیماری را نیز نوعی نعمت به حساب آورند که خودم وقتی آن را خواندم دچار تعجب و کنجکاوی شدم اما وقتی ادامه فراز ها را می‌خواندم به درستی این کلام رسیدم: (... یا هنگام بیماری که مرا به وسیلۀ آن از ناخالصی‌ها خالص ساختی و نعمت‌هایی که به من هدیه دادی، برای سبک کردن گناهانی که پشتم را گران و سنگین کرده و پاک کردن زشتی‌هایی که در آن فرو رفته‌ام و آگاهی دادن برای این که توبه را فراگیرم و به یادآوردن نعمت‌های قدیم، برای محو کردن گناهان بزرگ از پرونده‌ام؟) _فراز ۴_ همین اتفاقات راه نزدیک تر شدن به این کتاب و مفاهیم آن را برای من هموار تر کرد از جمله شرکت در رشته صحیفه سجادیه در مسابقات جاری.
وی گفت: از نظر بنده اگر خانواده ای علاقه دارد تا فرزندانشان در این زمینه وارد شود،قبل از هر چیز خودشان را مقید به مطالعه و ورود به مفاهیم این کتاب بکنند زیرا اغلب، فرزندان بجای آموختن از گفتار و سفارشات اولیاء، از رفتار ها و عمل های آنان می آموزند. از امام صادق علیه‌السّلام نقل می‌کند که فرمود: «کُونُوا دُعَاةً لِلنَّاسِ بِغَیْرِ أَلْسِنَتِکُمْ لِیَرَوْا مِنْکُمُ الْوَرَعَ وَ الِاجْتِهَادَ وَ الصَّلَاةَ وَ الْخَیْرَ فَإِنَّ ذَلِکَ دَاعِیَةٌ ـ با غیر زبان خویش مردم را (به‌کیش و مذهب خود) دعوت کنید، مردم باید ورع و کوشش و نماز و خیر شما را ببینند، این‌ها خود دعوت‌کننده باشند.» الکافی (ط - الإسلامیة) ج۲ ص۷۸ -در مورد توجه یا عدم توجه جامعه به کتب مهم دینی ( از جمله صحیفه سجادیه ) و راه اقبال عمومی و بیشتر مردم، به نظرم شاید آمار دقیقی وجود نداشته باشد اما می‌توان دوری از آسیب‌های فردی اجتماعی را معیار مناسبی از انس جامعه با معارف اسلامی دانست و به تبع آن هرچه جامعه دچار آسیب ها و ناهنجاری های بیشتری بود به این معناست که از معارف اسلامی و عمل به آن فاصله گرفته شده است
وی افزود: حال این سوال مطرح می شود که راهکار انس با معارف اسلامی در بعد اجتماعی از چه طریقی قابل کنترل است؟ ما می‌دانیم که معمولاً جوانان حداقل حدود ۱۰ الی ۱۲ سال از بهترین اوقات عمرشان را صرف تحصیل و مدرسه رفتن می کنند و قرار است که در این ایام، دانش و مهارت های مختلفی را یادبگیرند، مهارت هایی که باید در طول زندگی برای آنان کاربرد داشته باشد.
مطهری یادآورشد: از جهتی ما معارف و مفاهیم دقیق، مورد نیاز و مطمئنی را هم از جانب اهل بیت علیهم السلام در قالب معارف اسلامی داریم، پس کلید حل این مسئله در وارد کردن این معارف در ساختار آموزشی خواهد بود. البته موضوع به همین آسانی نیست چون باید به نکات زیادی مانند سطح بندی معارف، بیان مطالب متناسب با فهم دانش آموزان، حذف مطالب غیر ضروری جهت جایگزینی با محتوای جدید، توانمند سازی مربیان و معلمان جهت آموزش و.... توجه شود.
وی افزود: انجام این فرایند همانند یک عمل جراحی بزرگ در فرایند آموزش خواهد بود که مطمئنا هزینه ها و سختی های خود را خواهد داشت اما قطعا هزینه های ناشی از عدم انجام آن به مراتب سنگین تر و آسیب زا تر خواهد بود. ـ در مورد مسابقات قرآن کریم هم می‌توان، ایجاد و برگزاری رشته های معارفی را یک تغییر بزرگ در این زمینه دانست که واقعا شایسته توجه و قابل تقدیر است. علت آن هم این است که با ایجاد این رشته ها فضای تفکر، انس و فهم معارف ایجاد خواهد شد و این گام بسیار مهمی در بعد اجتماعی خواهد بود. امیدوارم که با عنایت خداوند متعال شاهد استقبال بیشتر و افزایش کیفیت برگزاری آن باشیم.
وی با تقدیر و تجلیل از برگزارکنندگان این رقابت ها گفت: به نظرم حتماً در دوره های بعدی برای رشته های معارفی باید لحاظ شود که این زحمات به نتیجه مطلوب و کامل برسد و آن هم توجه به جنبه جذب کردن و تشویقی مسابقه است. در برگزاری مسابقات معارفی امسال با توجه به اینکه شرکت کنندگان حدود ۳ مرحله را طی کردند تا به مرحله کشوری برسند اما به منتخبین هر مرحله توجّه خاصی نشد (بر خلاف رشته های آوایی که در پایان هر مرحله، از رتبه های برتر تشویق به عمل می آید) که اعمال این نکته برای دوره های بعدی احتمالاً تأثیر بیشتری در برجسته کردن این رشته ها خواهد داشت.
یک فعال قرآنی:
رفع نیازهای معنوی انسان و کسب آرامش در اُنس با نهج‌البلاغه و صحیفه سجادیه محقق می‌شود
محمد امین نجفی دانشجوی کارشناسی ارشد رشته علوم قرآن و حدیث یکی از شرکت کنندگان بخش معارفی این دوره از مسابقات است، او که متولد ۱۳۷۶ در زنجان است می‌گوید در سن ۱۹ سالگی موفق به اخذ مدرک کارشناسی علوم قرآن حدیث شده و از کودکی علاقه‌ی بسیاری به حفظ سوره‌های قرآن کریم داشته است.
در ادامه گفت‌وگوی حوزه با شرکت کننده چهل‌وپنجمین دوره مسابقات سراسری قرآن کریم اوقاف را می خوانید.
محمد امین نجفی در گفت‌وگو با حوزه یادآور شد: با توجه به حوزه مطالعاتی ام در دانشگاه به شخصیت حضرت سجاد (ع) علاقه مند شدم و به سراغ کتاب شریف صحیفه سجادیه رفتم و مطالعات خود را در این حوزه افزایش دادم و در پایان نامه ارشد نیز به این موضوع پرداختم و همین توفیقی برای مأنوس شدن بیشتر من با صحیفه سجادیه شد.
وی با بیان اینکه فضای خانواده به من برای حرکت در این مسیر کمک کرد، ادامه داد: از کودکی به قرآن بسیار علاقه مند بودم و سوره های کوچک را حفظ می کردم و این علاقه مندی در فضای خانواده ایجاد شده بود و در مقطع ابتدایی با ثبت نام در کلاس های قرآنی، حفظ قرآن را آغاز و موفق شدم در سه سال قرآن را حفظ کنم و در همین سال ها بود که شخصیت ام شکل گرفت.
نجفی با اشاره به اینکه به واسطه انس با قرآن به مطالعات دینی پرداختم و در این حوزه به کتاب صحیفه سجادیه علاقه مند شدم، افزود: امروزه توجه مردم به کتب مهم دینی متأسفانه تا حدودی کمرنگ شده که یکی از دلایل مهم آن گرایشات مادی است، جهان امروز جهانی است که در آن مادیات از جایگاه ویژه ای برخوردار است و همین سبب شده مسائل معنوی و ارزش ها به حاشیه کشیده شوند.
این فعال قرآنی اضافه کرد: البته این کمرنگ شدن مباحث معنوی و ارزش های دینی تنها مختص مسلمانان نیست بلکه مربوط به همه ادیان است لذا انس با معارف دینی در بین مردم دنیا و در همه ادیان نسبت به گذشته کمتر شده است.
نجفی عدم موفقیت در رساندن پیام کتبی همچون نهج البلاغه و صحیفه سجادیه را مورد توجه قرارداد و گفت: دومین مسئله شاید این باشد که ما هنوز نتوانستیم آنچه که در کتب دینی است به طور کامل به مردم منتقل کنیم و می توان گفت که در ابلاغ با مشکل مواجه هستیم.
وی یادآور شد: به عنوان مثال در دهه ۵۰ و ۶۰ معارف دینی به چه شکلی به مردم ارائه می شده؟ به نظر می‌رسد امروزه هم با وجود تغییرات بسیار زیاد در سطح جهان خصوصا در حوزه تکنولوژی، فناوری و مسائل آموزشی و به طور کلی تغییر ذائقه مردم هنوز نتوانستیم شیوه های انتقال مفاهیم این کتب شریف را به روز کنیم خیلی از مفاهیم نیاز دارند که باز تعریف و تفسیر شوند چرا که ادبیات جامعه امروز متفاوت شده است.
وی با بیان اینکه مفاهیم بسیار بلندی در کتاب نهج البلاغه و صحیفه سجادیه وجود دارد، تصریح کرد: امروز بعد از سال‌ها مردم دنیا متوجه شدند که باید به مسئله‌ی دعا بیشتر توجه کنند و این امر به قدری اهمیت پیدا کرده که بهترین دانشگاه‌ها و پژوهشکده ها در سطح جهان مطالعات علمی دقیقی را در حوزه تأثیر دعا به لحاظ روانشناختی و فرا مادی بر انسان انجام می دهند لذا این مسئله نشان از اهمیت مسائل معنوی و دینی دارد.
نجفی با بیان اینکه انسان ذاتا نیازمند دعا کردن است، یادآور شد: همه ادیان و فرق بنا به خواسته پیروان خود رسم و آیین خاصی برای دعا کردن دارند و برای ما مسلمانان بهترین دعاها و کلام ها در کتاب شریف صحیفه سجادیه که امام سجاد (ع) در شرایط سخت بعد از واقعه عاشورا به آن پرداختند وجود دارد و ایشان مفاهیم زیادی را در قالب دعا آموزش دادند.
وی تأکید کرد: دانشگاه محل تولید و توزیع علم است جایی که باید حرف های حکیمانه گفته و شنیده شود و چه کلامی بهتر از سخنان اهل بیت(ع) برای آموزش و اندیشیدن که می‌تواند افق‌های دید بسیار وسیعی را برای دانشجویان در هر رشته‌ای فراهم کند اما متأسفانه در نظام آموزشی ما توجه زیادی به این مسائل نمی شود.
نجفی با بیان اینکه بزرگترین دغدغه انسان‌ها و به تبع آن همه جوامع این است که بعد فرامادی خودشان را تقویت کنند، اظهار کرد: غربی‌ها در حوزه رفع نیازهای انسانی هرم مازلو را طراحی کردند و در این قالب همه نیازها را تعریف می کنند که بعد از رفع مسائل مادی بشر به معنویت فکر می کند.
این فعال قرآنی ادامه داد: مردم بعد از رفع نیازهای مادی به نیازهای معنوی خود و داشتن احساس آرامش فکر می کنند در دین ما نیز این مسئله صادق است و کسب آرامش با دعا کردن و رجوع به کتبی همچون نهج و البلاغه و صحیفه سجادیه محقق می‌شود، اما همه افراد باید خودشان با مراجعه و توجه بدون تعصب تأثیر انس با نهج و البلاغه و صحیفه سجادیه را تجربه کنند.
نجفی ابراز کرد: در حال حاضر غالب بزرگان، اهل فن و اساتید معتقد هستند وضعیت مسابقات قرآنی نسبت به سال‌های گذشته با افت کمی و کیفی به لحاظ حضور شرکت کنندگان و مستمعین در محل برگزاری مسابقات همراه بوده البته کاهش حضور مردم در مسابقات به دلیل درگیری افراد با مشکلات اقتصادی است چرا که فرصت کمتری برای پرداختن به این مسائل دارند.
وی بخش معارفی را بخش نوپایی در مسابقات قرآن کریم معرفی کرد و گفت: بخش معارفی در مسابقات قرآنی می تواند بسیار بهتر و پخته تر برگزار شود لذا مسئولان امر باید به این بخش توجه بیشتری داشته باشند.
نجفی تأکید کرد: مسئولان برگزاری مسابقات قرآن کریم باید این نکته را مد نظر داشته باشند که مخاطبان در مسابقات قرآن به وجود نمی‌آیند بلکه مخاطبان از قبل علاقه‌مند و آماده برای شرکت در مسابقات قرآنی می شوند لذا یکی از مشکلات این است که مخاطبان را در زمان مسابقات پیدا می کنیم.
این فعال قرآنی ادامه داد: سازمان اوقاف که بالاترین سطح مسابقات قرآنی در کشور را دارد باید با اجرای برنامه های متنوع یکسال تلاش کند و بعد از آن در مسابقات ثمره‌ی این تلاش را ببیند.
نجفی در پایان با بیان اینکه دین صرفا اجرای مناسک نیست و نباید از رجوع به الگوهای دینی غفلت کنیم، تصریح کرد: امیدوارم تمایل مردم روز به روز برای مطالعه، کسب معرفت و آرامش از کتبی چون نهج البلاغه و صحیفه سجادیه بیشتر شود و همچنین بزرگان و اساتید تحقیقات و آثار ارزشمندی در این حوزه، متناسب با عصر فضای مجازی تألیف کنند که برای عامه مردم قابل درک باشد.
گفتنی است: چهل و پنجمین دوره مسابقات کشوری قرآن کریم در بخش معارف قرآن کریم، نهج البلاغه و صحیفه سجادیه به میزبانی شهر مقدس قم از هشتم تا یازدهم ۱۴۰۱ در سالن همایش امامزاده شاه سید علی علیه السلام برگزار خواهد شد.
انتهای پیام
۱۶:۵۳ - ۱۴۰۱/۱۱/۱۱